ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ Η ΑΥΘΕΝΤΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ
Η σημερινή γιορτή των Αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου ( 325 μ.Χ.) μας δίνει αφορμή να προσεγγίσουμε ένα από τα πιο παρεξηγημένα θέματα. Πρόκειται για το θέμα της αυθεντίας της πίστεως από τους μεγάλους Αγίους της Εκκλησίας μας. Μέχρι ποίου σημείου μπορούμε ν’ αλλάξουμε την έκφραση της πίστεως χωρίς να τη νοθεύσουμε; Τι σημαίνουν για μας οι Άγιοι Πατέρες; Γιατί να μένουμε σ’ όσα μας είπαν εκείνοι;
Για να δοθεί μια σωστή απάντηση πρέπει προηγουμένως να δούμε τι είναι κατά την Εκκλησία οι Πατέρες. Πατέρες είναι οι μεγάλοι εκκλησιαστικοί δάσκαλοι, που εξέφρασαν σωστά την πίστη της Εκκλησίας και την εφήρμοσαν στη ζωή τους. Μ’ άλλα λόγια δύο είναι τα γνωρίσματα των Πατέρων: η αγιότητα και το ορθόδοξο φρόνημα.
Όταν κάνουμε λόγο για αγιότητα συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στα θαύματα η στο μαρτύριο. Αυτό μέχρι ενός σημείου είναι σωστό. Η αγιότητα όμως είναι κάτι ευρύτερο. Είναι ο καθημερινός αγώνας για τη βίωση του καινούργιου κόσμου του Θεού. Είναι ο καθημερινός αγώνας για την αγάπη, την ελπίδα, για τη σωτηρία του κόσμου. Ο άγιος είναι μάρτυρας έστω κι’ αν δεν φαίνεται το μαρτύριο του. Γιατί μαρτύριο είναι ο καθημερινός αγώνας κατά του παλαιού ανθρώπου, του εγωϊσμού και των παθών. Είναι ακόμη ένας συνεχές θαύμα η ζωή ενός αγίου, έστω κι’ αν δεν προκαλεί τον θαυμασμό των άλλων. Γιατί πραγματικό θαύμα είναι η αναγέννηση ενός ανθρώπου. Είναι θαύμα η ένωση του με τον Χριστό δια των αγίων μυστηρίων. Είναι θαύμα η καθημερινή προσευχή για τον κόσμο για τους φίλους και τους εχθρούς.
Αυτή την θαυμαστή και μαρτυρική αγιότητα είχαν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Κοντά σ’ αυτή όμως έδειξαν και μια άλλη πτυχή της χριστιανικής ζωής. Την δυνατότητα να εκφράσουν σωστά την πίστη της Εκκλησίας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Αυτό το τελευταίο είναι που ξεχωρίζει τους Πατέρες. Σε στιγμές κρίσιμες για την Εκκλησία, όταν οι αιρετικοί αμφισβήτησαν την Αλήθεια της Εκκλησίας, οι Πατέρες υπερασπίσθηκαν την πίστη και την διατύπωσαν στις Συνόδους και στα συγγράμματα τους με πληρότητα και σαφήνεια. Δεν είπαν καινούργια πράγματα. Απλώς διατύπωσαν με τον καλύτερο τρόπο την πίστη της Εκκλησίας. Δεν ήταν «θεωρητικοί» που αναθεωρούν και προσαρμόζουν στις ανάγκες την αρχική θεωρία. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στην Εκκλησία, γιατί θα σήμαινε απώλεια της ταυτότητας της. Η Αλήθεια δεν αλλάζει κατά εποχές και τις γνώμες των ανθρώπων. Γιατί η Αλήθεια είναι η αποκάλυψη του Θεού με την ενσάρκωση ρου Λόγου Του. Αυτή η Αλήθεια δεν αλλάζει.
Αυτόν λοιπόν τον αναλλοίωτο χαρακτήρα της Αλήθειας τόνισαν οι Πατέρες, όταν κάποιοι αιρετικοί προσπάθησαν να προσαρμόσουν στα ανθρώπινα μέτρα την χριστιανική διδασκαλία. Κριτήριο τους δεν ήταν η ανθρώπινη σοφία, έστω κι’ αν την κατείχαν. Προτίμησαν να μείνουν σχεδόν μόνοι τους, αλλά πιστοί στο Ευαγγέλιο χωρίς να φοβηθούν ταλαιπωρίες, εξορίες και διωγμούς. Ούτε επεδίωξαν τη φιλία των ισχυρών της γης. Γιατί η ορθοδοξία, η σωστή και ακέραιη πίστη δεν βασίζεται στα πρόσκαιρα κριτήρια των δυνατών της γης.
Τελικά οι Πατέρες είναι οι επώνυμοι εκκλησιαστικοί ηγέτες που εξέφρασαν σωστά όλους τους ανώνυμους πιστούς. Είναι οι λίγοι εκείνοι που μίλησαν στο όνομα των πολλών. Αυτοί που εκφράζουν το φρόνημα και το ήθος της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας. Είναι δηλ. οι εκφραστές και οι φορείς της Παραδόσεως.
Πολλοί έχουν αντιρρήσεις στο άκουσμα της παραδόσεως και ηχεί παράξενα στ’ αυτιά του ανθρώπου του 21ου αιώνα, γιατί νομίζουν ότι αναφέρεται στο χθες. Η παράδοση όμως δεν είναι μουσειακό κατάλοιπο μιας άλλης εποχής. Αν ήταν κάτι τέτοιο, η Εκκλησία θα ανήκε στο παρελθόν. Η Εκκλησία όμως δεν είναι κάτι τέτοιο. Είναι η ζωντανή συνείδηση της Εκκλησίας και ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή της Εκκλησίας. Είναι η συνέχεια της πορείας του λαού του Θεού μέσα στον κόσμο. Ξέρουμε ότι υπάρχομε σήμερα, γιατί είμαστε βέβαιοι ότι είμαστε εμείς οι ίδιοι που υπήρχαμε χθες. Κι’ αυτό δεν είναι υπόθεση μνήμης, αλλά ταυτότητα συνειδήσεως.
Οπότε όταν κατανοούμε έτσι την παράδοση καταλαβαίνουμε γιατί δεν μπορεί ν’ αλλάζει. Γιατί αν άλλαζε, δεν θα ήταν παράδοση.
Εξ άλλου στις Συνόδους και στα συγγράμματα των Πατέρων στη λειτουργική σύναξη και στην καθημερινή χριστιανική ζωή το «δρών πρόσωπον» είναι ο Παράκλητος. Αυτός κατευθύνει την Εκκλησία μέσα στην ιστορία μέσα από την ανθρώπινες μικρότητες και τα πάθη «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν». Η φωνή Του είναι η παράδοση. Το κήρυγμα Του απηχούν οι Πατέρες. Την μαρτυρία Του ακούει η Εκκλησία, όταν βέβαια μένει πιστή στην Αλήθεια.
Άρα, δεν είναι οπισθοδρόμηση στο παρελθόν η εμμονή μας στην Παράδοση. Αποδοχή της σημαίνει βεβαιότητα για τη ταυτότητα μας. Τιμή στους Πατέρες σημαίνει αναγνώριση της πίστεως μας μέσα στην πληρότητα της διδασκαλίας τους. Κι’ ακόμη αποδοχή της Παραδόσεως σημαίνει την καθοδήγηση μας από το Άγιο Πνεύμα.
Αυτό το τελευταίο σημαίνει μια συνεχή εγρήγορση και έναν αδιάκοπο αγώνα στο σήμερα. Σημαίνει, ότι συνεχίζουμε σήμερα να μαρτυρούμε τη χριστιανική πίστη όπως έκαναν οι Πατέρες στην εποχή τους. Με τα δικά μας σύγχρονα όργανα παίζουμε την ίδια αρμονία της ορθοδοξίας και της αγιότητας, όπως δείχνει καθημερινά το Άγιο Πνεύμα. Με άλλα λόγια είμαστε υπεύθυνοι για τη συνέχιση της χριστιανικής πορείας μέσα στον σημερινό κόσμο.
Βέβαια δεν είναι εύκολη υπόθεση να αγωνίζεσαι καθημερινά για τον εαυτό σου, για τους άλλους, για ολόκληρο τον κόσμο.
Χρειάζονται πολλές θυσίες. Ο δρόμος δεν είναι πάντα ομαλός.
Η ζωή των Πατέρων το δείχνει καθαρά. Η αγιότητα περνά από δύσβατα μονοπάτια και η ορθοδοξία συναντά πολλά εμπόδια.
Αλλά ποιος είπε ότι η χριστιανική ζωή είναι για τους στενόκαρδους ; Ο χριστιανισμός δεν είναι για ολιγόπιστους αλλά για ανθρώπους με ψυχικό μεγαλείο. «Οὐ πεισμονῆς τό ἔργον ἀλλά μεγέθους ἐστίν ὁ χριστιανισμός».
π.Γ.Στ.
Για να δοθεί μια σωστή απάντηση πρέπει προηγουμένως να δούμε τι είναι κατά την Εκκλησία οι Πατέρες. Πατέρες είναι οι μεγάλοι εκκλησιαστικοί δάσκαλοι, που εξέφρασαν σωστά την πίστη της Εκκλησίας και την εφήρμοσαν στη ζωή τους. Μ’ άλλα λόγια δύο είναι τα γνωρίσματα των Πατέρων: η αγιότητα και το ορθόδοξο φρόνημα.
Όταν κάνουμε λόγο για αγιότητα συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στα θαύματα η στο μαρτύριο. Αυτό μέχρι ενός σημείου είναι σωστό. Η αγιότητα όμως είναι κάτι ευρύτερο. Είναι ο καθημερινός αγώνας για τη βίωση του καινούργιου κόσμου του Θεού. Είναι ο καθημερινός αγώνας για την αγάπη, την ελπίδα, για τη σωτηρία του κόσμου. Ο άγιος είναι μάρτυρας έστω κι’ αν δεν φαίνεται το μαρτύριο του. Γιατί μαρτύριο είναι ο καθημερινός αγώνας κατά του παλαιού ανθρώπου, του εγωϊσμού και των παθών. Είναι ακόμη ένας συνεχές θαύμα η ζωή ενός αγίου, έστω κι’ αν δεν προκαλεί τον θαυμασμό των άλλων. Γιατί πραγματικό θαύμα είναι η αναγέννηση ενός ανθρώπου. Είναι θαύμα η ένωση του με τον Χριστό δια των αγίων μυστηρίων. Είναι θαύμα η καθημερινή προσευχή για τον κόσμο για τους φίλους και τους εχθρούς.
Αυτή την θαυμαστή και μαρτυρική αγιότητα είχαν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Κοντά σ’ αυτή όμως έδειξαν και μια άλλη πτυχή της χριστιανικής ζωής. Την δυνατότητα να εκφράσουν σωστά την πίστη της Εκκλησίας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Αυτό το τελευταίο είναι που ξεχωρίζει τους Πατέρες. Σε στιγμές κρίσιμες για την Εκκλησία, όταν οι αιρετικοί αμφισβήτησαν την Αλήθεια της Εκκλησίας, οι Πατέρες υπερασπίσθηκαν την πίστη και την διατύπωσαν στις Συνόδους και στα συγγράμματα τους με πληρότητα και σαφήνεια. Δεν είπαν καινούργια πράγματα. Απλώς διατύπωσαν με τον καλύτερο τρόπο την πίστη της Εκκλησίας. Δεν ήταν «θεωρητικοί» που αναθεωρούν και προσαρμόζουν στις ανάγκες την αρχική θεωρία. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στην Εκκλησία, γιατί θα σήμαινε απώλεια της ταυτότητας της. Η Αλήθεια δεν αλλάζει κατά εποχές και τις γνώμες των ανθρώπων. Γιατί η Αλήθεια είναι η αποκάλυψη του Θεού με την ενσάρκωση ρου Λόγου Του. Αυτή η Αλήθεια δεν αλλάζει.
Αυτόν λοιπόν τον αναλλοίωτο χαρακτήρα της Αλήθειας τόνισαν οι Πατέρες, όταν κάποιοι αιρετικοί προσπάθησαν να προσαρμόσουν στα ανθρώπινα μέτρα την χριστιανική διδασκαλία. Κριτήριο τους δεν ήταν η ανθρώπινη σοφία, έστω κι’ αν την κατείχαν. Προτίμησαν να μείνουν σχεδόν μόνοι τους, αλλά πιστοί στο Ευαγγέλιο χωρίς να φοβηθούν ταλαιπωρίες, εξορίες και διωγμούς. Ούτε επεδίωξαν τη φιλία των ισχυρών της γης. Γιατί η ορθοδοξία, η σωστή και ακέραιη πίστη δεν βασίζεται στα πρόσκαιρα κριτήρια των δυνατών της γης.
Τελικά οι Πατέρες είναι οι επώνυμοι εκκλησιαστικοί ηγέτες που εξέφρασαν σωστά όλους τους ανώνυμους πιστούς. Είναι οι λίγοι εκείνοι που μίλησαν στο όνομα των πολλών. Αυτοί που εκφράζουν το φρόνημα και το ήθος της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας. Είναι δηλ. οι εκφραστές και οι φορείς της Παραδόσεως.
Πολλοί έχουν αντιρρήσεις στο άκουσμα της παραδόσεως και ηχεί παράξενα στ’ αυτιά του ανθρώπου του 21ου αιώνα, γιατί νομίζουν ότι αναφέρεται στο χθες. Η παράδοση όμως δεν είναι μουσειακό κατάλοιπο μιας άλλης εποχής. Αν ήταν κάτι τέτοιο, η Εκκλησία θα ανήκε στο παρελθόν. Η Εκκλησία όμως δεν είναι κάτι τέτοιο. Είναι η ζωντανή συνείδηση της Εκκλησίας και ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή της Εκκλησίας. Είναι η συνέχεια της πορείας του λαού του Θεού μέσα στον κόσμο. Ξέρουμε ότι υπάρχομε σήμερα, γιατί είμαστε βέβαιοι ότι είμαστε εμείς οι ίδιοι που υπήρχαμε χθες. Κι’ αυτό δεν είναι υπόθεση μνήμης, αλλά ταυτότητα συνειδήσεως.
Οπότε όταν κατανοούμε έτσι την παράδοση καταλαβαίνουμε γιατί δεν μπορεί ν’ αλλάζει. Γιατί αν άλλαζε, δεν θα ήταν παράδοση.
Εξ άλλου στις Συνόδους και στα συγγράμματα των Πατέρων στη λειτουργική σύναξη και στην καθημερινή χριστιανική ζωή το «δρών πρόσωπον» είναι ο Παράκλητος. Αυτός κατευθύνει την Εκκλησία μέσα στην ιστορία μέσα από την ανθρώπινες μικρότητες και τα πάθη «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν». Η φωνή Του είναι η παράδοση. Το κήρυγμα Του απηχούν οι Πατέρες. Την μαρτυρία Του ακούει η Εκκλησία, όταν βέβαια μένει πιστή στην Αλήθεια.
Άρα, δεν είναι οπισθοδρόμηση στο παρελθόν η εμμονή μας στην Παράδοση. Αποδοχή της σημαίνει βεβαιότητα για τη ταυτότητα μας. Τιμή στους Πατέρες σημαίνει αναγνώριση της πίστεως μας μέσα στην πληρότητα της διδασκαλίας τους. Κι’ ακόμη αποδοχή της Παραδόσεως σημαίνει την καθοδήγηση μας από το Άγιο Πνεύμα.
Αυτό το τελευταίο σημαίνει μια συνεχή εγρήγορση και έναν αδιάκοπο αγώνα στο σήμερα. Σημαίνει, ότι συνεχίζουμε σήμερα να μαρτυρούμε τη χριστιανική πίστη όπως έκαναν οι Πατέρες στην εποχή τους. Με τα δικά μας σύγχρονα όργανα παίζουμε την ίδια αρμονία της ορθοδοξίας και της αγιότητας, όπως δείχνει καθημερινά το Άγιο Πνεύμα. Με άλλα λόγια είμαστε υπεύθυνοι για τη συνέχιση της χριστιανικής πορείας μέσα στον σημερινό κόσμο.
Βέβαια δεν είναι εύκολη υπόθεση να αγωνίζεσαι καθημερινά για τον εαυτό σου, για τους άλλους, για ολόκληρο τον κόσμο.
Χρειάζονται πολλές θυσίες. Ο δρόμος δεν είναι πάντα ομαλός.
Η ζωή των Πατέρων το δείχνει καθαρά. Η αγιότητα περνά από δύσβατα μονοπάτια και η ορθοδοξία συναντά πολλά εμπόδια.
Αλλά ποιος είπε ότι η χριστιανική ζωή είναι για τους στενόκαρδους ; Ο χριστιανισμός δεν είναι για ολιγόπιστους αλλά για ανθρώπους με ψυχικό μεγαλείο. «Οὐ πεισμονῆς τό ἔργον ἀλλά μεγέθους ἐστίν ὁ χριστιανισμός».
π.Γ.Στ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου