Πορεία κάτω από το Σταυρό

Για τον πνευματικόν άνθρωπο έχει πολλή σημασία εκείνο που αναφέρει ο αββάς Ισαάκ για τον αββά Ποιμένα στο «Γεροντικό». Καθόμασταν, λέγει, με τον αββά Ποιμένα  κάποτε και εργαζόμασταν στο εργόχειρό μας. Σε μια στιγμή τον βλέπω να βυθίζει το βλέμμα τοηυ στο μάκρος του ορίζοντα, σάμπως να 'θελε μόνο με το νου του να βλέπει κο όχι με τα μάτια του κορμιού του. Πραγματικά, έπρεπε κάτι πολύ σπουδαίο να βλέπει με το νου του, γιατί απολησμονήθηκε πέρα για πέρα κ' ο όψη του πήρε την έκφραση της «χαρμολύπης», δηλ. χαράς μαζί και λύπης. Τα μάτια του βυθίζονταν ολοένα και πιο βαθιά σε κάποιο δυνατό αγάπημα της ψυχής του, και σε λίγο, άρχισαν να τρέχουν ασταμάτητα δάκρυα. Για ώρα πολλή τον κοίταζα κ' εγώ κ' εθαύμαζα την έκστασή του, μα δεν τολμούσα να του μιλήσω. Όταν πια ξανάρχισε το εργόχειρό του, τον παρακάλεσα να μου πει που ήταν ο λογισμός του τόσης ώρα. Τότ' εκείνος μου αποκρίθηκε με σιγανή φωνή: «ο εμός λογισμός, όπου η αγία Μαρία η Θεοτόκος έστηκεν και έκλαιεν επί του Σταυρού του Σωτήρος. καγω ήθελον πάντοτε ούτω κλαίειν».

Όσοι γνωρίζουν κάπως την φιλολογία των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, ξέρουν καλά ποια θέση έχει ο Σταυρός στην ορθόδοξη θεολογία. αυτό μπορείτο ιδεί κανείς στα έργα των αγίων Πατέρων, και στη λειτουργική μας ποίηση, και στη ζωή ων τέκνων της Εκκλησίας μας, που ψάλλουν τις γιορτές του Σταυρού:

Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης,

Σταυρός, η ωραιότης της εκκλησίας.

Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα,

Σταυρός, πιστών το στήριγμα

Σταυρός, αγγέλων δόξα,

και τον δαιμόνων το τραύμα

Καταλαβαίνει τώρα κανείς, πόσην άγνοια και πόση προκατάληψη πρέπει να έχουν οι δυτικοί θεολόγοι, όταν κατηγορούν την ορθόδοξη θεολογία πως αγνοεί τάχα το μυστήριο του Σταυρού. Αλλ' ας αφήσουμε την άκαρπη φιλολογία, για να πλησιάσουμε, όσο μας επιτρέπει ο χρόνος κ' οι ασθενείς δυνάμεις μας, το μυστήριο του Σταυρού, και να δούμε ποιος είναι ο δρόμος που περνάει κάτω από τον ίσκιο του Σταυρού, και τον οποίο πρέπει ν' ακολουθεί ο χριστιανός, για να βρει τη λύτρωσή του και τη σωτηρία της ψυχής του.

*     *     *

Ο τρισμακάριστος και πανσεβάσμιος Σταυρός του Κυρίου είναι για το χριστιανό το ιστίο, λέγει η αγία Συγκλητική, που μ' αυτό μονάχα μπορούμε να περάσουμε το πέλαγος της ζωής: «τον Σταυρόν αντί ιστίου τανύναντες, αδεώς τον πλουν εκτελέσωμεν». Πραγματικά , δίσως το Σταυρό, ο χριστιανός δεν θα ΄χε τη δύναμη να προχωρήσει στη ζωή, ν' αγωνιστεί σκληρά με τους πειρασμούς και το σατανά, και να νικήσει στο τέλος, έχοντας όπλον ακαταμάχητον τον τίμιο Σταυρό. Γιατί δεν είναι τ' απλόι ξύλο ή το σημείο του σταυρού, που κάνει αδιάφορα ο άνθρωπος, μας η μυστική δύναμη που έρχεται από τη θυσία και το πανάγιον αίμα του Εσταυρωμένου, εκείνο που γιγαντώνει στον αγώνα του το χριστιανό, που έχει σύμμαχο το Σταυρό. Όπως η σημαία, που δεν έχει παρά μόνο ένα κομμάτι από χρωματιστό ύφασμα, μας κάμνει στο πέρασμα ή στο θέαμά της ν' αναρριγούμε όλοι γιατί θυμούμαστε τα ιερά και τα όσια της πολυβασανισμένης μα ένδοξης Πατρίδος μας - έτσι και με το Σταυρό: ο νους μας πηγαίνει στο Γολγοθά και στέκεται νοερά, όπου ο νους του αββά Ποιμένος, μαζί με την Παναγία κλαίει από αγάπη για τον Εασταυρωμένο, και πίνει απ' την ανοιχτή θεία πληγή τη ζωή, που εβλάστησε για να λυτρωθούν όλοι οι αμαρτωλοί. Αν δεν ιδεί το Σταυρό σαν πίδακα και κρατήρα θείου νέκταρος και αίματος που σώζει, ο χριστιανός δεν έχει καλά τις πνευματικές αισθήσεις του. Και δεν μπορεί να καταλάβει τι νόημα κρύβουν οι στίχοι των Χαιρετισμών του Σταυρού:

Χαίρε, ότι ανυψούμενος συνανυψοίς νυν ημάς.

Χαίρε, ότι προσκυνούμενος καθαγιάζεις τας ψυχάς

Αν ιδεί, όμως, το μυστήριο του Σταυρού μέσα απ' τις πατερικές θέσεις του σωτηριολογικού δόγματος της εκκλησίας μας, θα ιδεί όλη η ζωή του να κρέμεται απ' το Σταυρό του Χριστού, το αιματόβρεχτο φλάμπουρο κάθε πιστού. Η πείνα κ' η δίψα του, να τελειώνουν στο Σταυρό. Η αγωνία του να σβήνει στο Σταυρό. Τα προβλήματά του, να φωτίζονται απ' το πονεμένο φως του Σταυρού. Τα βάσανά του και οι πόνοι του, να ξαλαφρώνουν μπροστά στην πίκρα και την απερίγραπτην  οδύνη του Σταυρού. Οι βρωμιές κ' οι παλιανθρωπιές των βαναύσων που τον περιβάλλουν, να παίρνουν απ' το ζωομύριστον ξύλον μια εύοσμη και γλυκεία ευωδία. Και να αισθάνεται, πως ο Σταυρός έχει γίνει γι' αυτόν η θύρα των μυστηρίων και η ουρανοστήριχτη σκάλα, απ' την οποία θ' ανεβεί στη μακαριότητα των ουρανών, χωρίς να μπορούν να τον εμποδίσουν οι δαίμονες. Ας θυμηθούμε εδώ το περίφημο  πατερικό απόφθεγμα του «Γεροντικού». Ο άγιος Ιωάννης ο Βοστρηνός, που είχε λάβει το ιδιαίτερο χάρισμα και εξουσία να βγάζει απ' τους δαιμονισμένους τα δαιμόνια, ρώτησε μια μέρα τους δαίμονες, που είχαν στήσει την κατοικία τους σε μερικές νεαρές κοπέλες  και τις τυρρανούσαν και τις βασάνιζαν σκληρά: «Ποια πράγματα φοβείσθε από των χριστιανών;» Κ' εκείνοι του αποκρίθηκαν: «Έχετε όντως τρία πράγματα μεγάλα. εν μεν, όπερ φορείτε εις τον τράχηλον υμών (δηλ. τον άγιον Σταυρόν). και εν, όπερ λούεσθε εις την Εκκλησίαν (δηλ. το άγιον Βάπτισμα). και εν, όπερ τρώγετε (δηλ. την θεία Κοινωνία) εις την σύναξιν». Έτσι, απ' την απάντηση των ίδιων των δαιμόνων, φαίνεται πως τα φοβερότερα όπλα του χριστιανού, που φοβούνται και δεν μπορούν να τ' αντιμετωπίσουν οι αιώνιοι αντίπαλοί μας και εχθροί της σωτηρίας μας, είναι ο τίμιος Σταυρός, το άγιον Βάπτισμα και η θεία Κοινωνία - όταν, βέβαια, τα «φυλάσσωμεν καλώς».

Εισαγωγή στο Τριώδιο - Πορεία κάτω από το Σταυρό (σελ. 222-225)

Π.Β. Πάσχου

ΕΡΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ - Β έκδοσις - Βελτιωμένη

Αποστολική Διακονία

Π.Β. ΠΑΣΧΟΣ

• Βιογραφικό

Ο Π.Β. Πάσχος (Πασχάλης-Παντελής Β. Πάσχος) γεννήθηκε στη Λευκοπηγή Κοζάνης το 1933. Ποιητής, θεολόγος. Τελείωσε το Γυμνάσιο Κοζάνης και σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1965 φεύγει με υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, όπου εκπονεί και την πρώτη του διδακτορική διατριβή στη βυζαντινή φιλολογία. Μετά συνεχίζει την ειδίκευση στη βυζαντινή υμνογραφία στο Πανεπιστήμιο της Oξφόρδης και κατόπιν μεταβαίνει στη Γερμανία για να συνεχίσει εκεί τις σπουδές του. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του, τον καλεί ο αείμνηστος Καθηγητής Ανδρέας Φυτράκης να επιστρέψει και να εργαστεί κοντά του στη Θεολογική Σχολή. Έτσι, το 1972 διορίζεται και εργάζεται ως επιμελητής, ενώ παράλληλα ολοκληρώνει και τη δεύτερη διδακτορική του διατριβή. Τακτικός καθηγητής Αγιολογίας-Υμνολογίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, θα αποχωρήσει το έτος 2000 λόγω ορίου ηλικίας.

  http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=462&t=1111