Ο Αόρατος Πόλεμος - Λόγος ΙΘ - Πως πρέπει να πολεμά κανείς κατά των σαρκικών παθών

Εναντίον των σαρκικών παθών θα πολεμάς, αδελφέ, με ξεχωριστό τρόπο από τους άλλους. Και για να γνωρίζης να πολεμάς με τάξι, πρέπει να σκέφτεσαι ότι υπάρχουν τρεις χρόνοι και τρεις πόλεμοι. πριν από τον πειρασμό, στον καιρό του πειρασμού και αφού περάσει ο πειρασμός.

Ο πόλεμος πριν από τον πειρασμό θα είναι κατά των αιτιών, που συνήθως γίνονται αφορμή αυτού του πειρασμού. δηλαδή, πρώτα, εσύ πρέπει να πολεμάς εναντίον αυτού του πάθους. όχι αντιστεκόμενος σ’ αυτό, όπως σου είπα να κάνης στα άλλα πάθη, αλλά αποφεύγοντας με όλη σου τη δύναμι από κάθε είδους αφορμή και από κάθε πρόσωπο, το οποίο σου προξενεί πειρασμό στη σάρκα. Και εάν καμμιά φορά είναι ανάγκη να μιλήσης με κανένα τέτοιον, μίλησε με συντομία και με πρόσωπο σεμνό και σοβαρό. μάλιστα, τα λόγια σου ας έχουν κάποια σκληρότητα περισσότερη, παρά γλυκήτητα.

«Μην έχης εμπιστοσύνη στον εχθρό σου ποτέ», λέγει ο Σειράχ (12,11). Και σύ, μην έχης εμπιστοσύνη ποτέ στον εαυτό σου. Γιατί, όπως ο χαλκός γεννάει από μόνος του την σκουριά, έτσι και η διεφθαρμένη φύσις σου γεννά από μόνη της την κακία. «Όπως ο χαλκός σκουριάζει, έτσι και η κακία του» (αυτοθι). μην εχης εμπιστοσύνη, πάλι σου λέω, στον εαυτό σου, και αν υποθέσουμε ότι και εσύ δεν αισθάνεσαι, ούτε ακόμη αισθανθής για πολύ καιρό τις αιχμές της σάρκας. διότι αυτή η κατηραμένη κακία, εκείνο που δεν έκανε σε πολλούς χρόνους, το κάνει σε μία ώρα. και πολλές φορές κάνει ετοιμασίες της κρυφά. και όσο περισσότερο κάνει τον φίλο και δίνει μικρότερη υποψία γι’ αυτή, τόσο περισσότερο βλάπτει και αθεράπευτα πληγώνει.

Γι’ αυτό πολλές φορές πρέπει να φοβάται κανέις περισσότερο (καθώς η πείρα το απέδειξε και το αποδεικνύει), από εκείνα τα πρόσωπα, με τα ποία νομίζει εύλογο να συναναστρέφεταιή γιατί είναι συγγενείς του ή γιατί είναι ευλαβή και ενάρετα ή γιατί ευεργετήθηκε από αυτά και κρίνει σαν υποχρέωσι να τα συχνοχαιρετά. Διότι με την απερίσκεπτη αυτή συναναστροφή, ανακατώνεται η φαρμακερή ευχαρίστησις της αισθήσεως, ώστε ανεπαίσθητα λίγο λίγο διαπερνά ως και στο νου της ψυχης και σκοτεινιάζει τόσο τη λογική, σε σημείο, που αρχίζουν ύστερα να μην υπολογίζουν καθόλου τα επικίνδυνα αίτια της αμαρτίας. δηλαδή τα ερωτικά βλέμματα, τα γλυκά λόγια του ένα και του άλλου μέρους. τις άσεμνες κινήσεις και μορφασμούς. τις χειρονομίες και έπειτα κατανούν να πέσουν ή στην ολοκληρωτική αμαρτία ή στα άλλα διαβολικά πάθη, από τα οποία δύσκολα μπορούν να ελευθερωθούν.

Γι’ αυτό πρέπει, αδελφέ, να αποφεύγης την φωτιά, γιατί είσαι στουπί. και μην ξεθαρρέψης ποτέ ότι είσαι στουπί βρεγμένο και καλά γεμάτο από νερό καλής και δυνατής θελήσεως.όχι. αλλά ότι είσαι στουπί ξερό και αμέσως πλησιάζοντας τη φωτιά, κατακαίγεσαι, σύμφωνα με αυτό που έχει γραφή από τον Σαμψών, ότι. «Έσπασε τα νεύρα όπως σπάει η κλωστή του στουπιού, όταν πλησιάση στη φωτιά» (Κριτ. 16,9). ούτε να σκεφθής ότι έχεις σταθερί απόφασι και προθυμία καλλίτερα να πεθάνης παρά να λυπήσης το τον Θεό με την αμαρτία. Γιατί, αν υποθέσουμε ότι είσαι στουπί βρεγμένο, αλλά όμως με την συχνή συναναστροφή και το θέμας, η φωτιά με την θερμότητα ξηραίνει λίγο λίγο το νερό της καλής σου θελήσεως. και ανέλπιστα , τόσο θα προσκολληθής στο διαβολικό έρωτα, ώστε να μην ντραπής τους ανθρώπους, ούτε να σεβασθής συγγένεια ή φιλία, ούτε να φοβηθής τον Θεό, ούτε να υπολογίσης την τιμή, ούτε την ζωή, ούτε τις τιμωρίες όλες της κολάσεως, αλλά να εκτελέσης την αμαρτία. Γι’ αυτό φεύγε, φεύγε όσο μπορείς:

• Α΄. Από τις συναναστροφές των προσώπων που σκανδαλίζουν, αν αληθινά δεν θέλης να συλληφθής από την αμαρτία και να θανατωθής.
• Β΄. Απόφευγε την αργία και οκνηρία και στάσου άγρυπνος και νηφάλιος με τους λογισμούς και με τα έργα, που ταιριάζουν στη στάσι σου.
• Γ΄. Μην παρακούσης ποτέ σου, αλλά υποτάξου εύκολα στους προεστώτες και Πνευματικούς σου Πατέρες, κάνοντας με προθυμία και γρήγορα εκείνα που σε προστάζουν και είναι αντίθετα της θελήσεως σου και της φυσικής σου κλίσεως.
• Δ΄. Μην κάνεις ποτέ κρίσι αλαζονική για τον πλησίον σου. δηλαδή, μην τον κατακρίνης, και μάλιστα, γι’ αυτήν την ίδια σαρκική αμαρτία, για την οποία μιλάμε, αν και φανερά πεσμένος σ’ αυτήν. αλλά συμπάθησέ τον και μην αγανακτήσης εναντίον του, ούτε να τον κοροϊδέψης, αλλά από το παράδειγμά του, ταπεινώσου εσύ και γνώρισε τον εαυτό σου, ότι είσαι ασθενής και σκόνη και στάχτη λέγοντας. εκείνος έπεσε σήμερα, εγώ θα πέσω αύριο. Γιατί, αν εσύ εύκολα κρίνης τους άλλους και τους καταφρονής, ο Θεός παραδειγματικά θα σε εκπαιδεύση, παραχωρώντας να πέσης κι εσύ στο ίδιο παράπτωμα. «Να μην κρίνετα, λέγει, και δεν θα κριθήτε» (Ματθ. 7,1). για να γνωρίσης με την πτώσι σου την υπερηφάνειά σου και να ταπεινωθής και έτσι να ζητήσης θεραπεία και για τα δύο. και για την υπερηφάνειά σου και για την πορνεία σου. Εάν όμως και σε φυλάξη ο Θεός και δεν πέσης, ούτε αλλάξης λογισμό, όμως και πάλι μην δώσης εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, αλλά πάντοτε να φοβάσαι και να αμφιβάλλεις για την στάσι σου.
• Ε΄. Πρόσεχε καλά, εάςν απόκτησες κανένα χάρισμα θεϊκό ή βρίσκεσαι σε καλή κατάστασι, να μη βάλης στο λογισμό σου κάποια περιττή ιδεά και φαντασία, πως είσαι κάποιος και πως οι εχθροί σου δεν θα σε πολεμήσουν πλέον, με το να φαίνεσαι ότι προς το παρόν τους μισείς και τους αποστρέφεσαι. Γιατί, αν σε αυτό είσαι απροφύλακτος, εύκολα θα πέσης.

Εξωτερική αιτία είναι η περιέργεια των οφθαλμών, τα γλυκά στην ακοή λόγια και τραγούδια. η απαλότητα και ο στολισμός των φορεμάτων, τα ευωδιαστά μυριστικά της οσφρήσεως. οι συνομιλίες και οι κινήσεις και οι χειρονομίες, που παρακινούν στην αμαρτία αυτή. Η θεραπεία σε αυτά τα απαντήματα είναι: Η σεμνότητα και η ταπεινότητα των φορεμάτων. το να μη θέλεις ούτε να δης, ούτε να ακούσης, ούτε να μυρίσης, ούτε να μιλήσεις ή να πιάσεις όλα εκείνα, που παρακινοιύν σε αυτή την κακία και προ πάντων η αποφυγή της συναναστροφής, όπως είπαμε παραπάνω. Η εσωτερικά αιτία προέρχεται ή από την καλοζωία του σώματος ή από τους λογισμούς του νου που μας έρχονται από τις κακές μας συνήθειες και τα πάθη ή από την παρακίνησι του διαβόλου.

Και η μεν καλοζωία του σώματος, πρέπει να σκληραγωγείται με νηστείες, αγρυπνίες, χαμαικοιτίες και μάλιστα γονυκλισίες και άλλες παρόμοιες ταλαιπωρίες, καθώς εξηγεί η διάκρισις και η διδασκαλία των θείων Πατέρων. των δε λογισμών, από όπου  κι αν προέρχωνται, οι θεραπείες είναι αυτές. το να ασχολήσαι με διάφορα γυμνάσματα, κατάλληλα για την κατάστασί σου, τα οποία είναι η ανάγνωσις των ιερών βιβλίων, και μάλιστα, του αγίου Εφραίμ, της Κλίμακος, του Ευεργετινού, της φιλοκαλίας και άλλων παρομοιων, η μελέτη και η προσευχή. η οποία ας γίνεται έτσι. όταν αρχίσουν οι λογισμοί της πορνείας να σε ενοχλούν, αμέσως θυμίσου με το νου σου τον εσταυρωμένο και εκ βάθους ψυχής λέγε: «Ιησού μου, Ιησού μου γλυκύτατε, βοήθησέ με γρήγορα, για να μην αιχμαλωτισθώ από αυτόν τον εχθρό». Και κάποιες φορές αγκαλιάζοντας (νοερά, ή αισθητά, αν είναι παρών), στον σταυρό στον οποίο κρέμεται ο Κύριός σου, ασπάσου πολλές φορές της πληγές του, λέγοντας με αγάπη. «ωραιότατες πληγές, πληγές αγιώτατες, πληγές αγνότατες, πληγώσατε αυτή την άθλια και ακάθαρτη καρδιά μου και εμποδίστε με από το να σας βλάψω».

Η δε μελέτη σου κατά την χρονική περίοδο που πληθαίνουν οι λογισμοί των σαρκικών ηδονών, ας μη γίνεται κατ’ ευθείαν εναντίον αυτών. αν και μερικά βιβλία γράφουν έτσι (όπως είναι το να σκεφθής την βρώμα και την αηδία της σαρκικής ηδονής. τον έλεγχο της συνειδήσεως που θα σου προξενήση, τις πίκρες που ακολουθούν, τους κινδύνους, την φθορά της περιουσίας και της παρθενίας σου, την κατηγορία της τιμής και άλλα παρόμοια). η μελέτη σου λέω, ας μημ γίνεται σε αυτά, γιατί αυτή η παρόμοια μελέτη δεν είναι πάντα μέσο ασφαλές, για να νικήσης τον πειρασμό της σάρκας. μάλιστα μπορεί να προξενήση βλάβη. Γιατί, αν και ο νους αποβάλη του λογισμούς προσωρινά με την παρόμοια μελέτη, όμως με το να είναι ασθενής και εμπαθής, όταν τα μελετά αυτά, αποτυπώνει καλλίτερα την ευχαρίστησι και ευχαριστιέται και συγκατατίθεται σε αυτή. Οπότε η αληθινή θεραπεία των σαρκικών ηδονών είναι το να αποφεύγουμε πάντα, όχι μόνο από αυτές, αλλά και από κάθε τι άλλο (ακόμη και αν είναι εναντίον τους), που μας τις υπενθυμίζει. Γι’ αυτό, η μελέτη σου ας είναι σε άλλα. δηλαδή, στη ζωή και το πάθος του εσταυρωμένου μας Ιησού, στη φοβερή ώρα του θανάτου σου, στην τρομερή ημέρα της Κρίσεως και στα διάφορα είδη της κολάσεως.

Εάν όμως και οι σαρκικοί αυτοί λογισμοί σε πολεμάνε περισσότερο από το συνηθισμένο (όπως αυτό συμβαίνει), μη δειλιάσης γι’ αυτό, ούτε να αφήσης την μελέτη των παραπάνω, για να στραφής σ’ αυτούς, για να τους αντισταθής, όχι. αλλά ακολούθησε όσο περισσότερο μπορείς συνοπτικά μπορείς την μελέτη σου αυτή, μη φροντίζοντας καθόλου για τους λογισμούς αυτούς, σαν να μην ήταν δικοί σου. Γιατί δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να αντισταθής σ’ αυτούς, αν και συνεχώς σε πολεμούν, από το να τους καταφρονής και να μη θέλης καθόλου να τους θυμηθής. μετά από αυτά, θα τελειώσης την ενασχόλησί σου, με αυτήμ (ή παρόμοια δέησι).

«Ελευθέρωσέ με πλάστη μου και λυτρωτά μου από τους εχθρούς μου, στην τιμή του πάθους σου και της ανείπωτής σου αγαθότητας».

Και μη στρέψης το νου σου στη σαρκική αυτή κακία. Γιατί και μόνον η ενθύμησί της δεν είναι χωρίς κίνδυνο. Αλλά ούτε και να στέκεσαι να συνομιλής με αυτόν τον πειρασμό και να ερευνάς τον εαυτό σου, αν συγκατατέθηκε σ’ αυτόν ή όχι. Γιατί η έρευνα, αν και φαίνεται ότι είναι καλή, όμως στ’ αλήθεια είναι μία πλάνη του διαβόλου ή για να σε ενοχλή και να σε κάνει να απελπίζεσαι και να μικροψυχήσης ή για να σε κρατάη πάντα μπλεγμένο σ’ αυτούς τους λογισμούς και από αυτούς να σε κάνη να π΄σεης και σε αυτήν ή άλλη αμαρτία.

Γι’ αυτό, σε αυτό τον πειρασμό (όταν η συγκατάθεσις δεν είναι φανερή) είναι αρκετό να το ομολογήσης αυτό με συντομία στον πνευματικό σου, έχοντας αναπαύσεις το λογισμό σου, χωρίς να σκέπτεσαι πλέον τίποτα. Και φανέρωσέ του αληθινά κάθε σου λογισμό σχετικά με αυτό, χωρίς να σε κρατάη ποτέ καμμί συστολή ή ντροπή. Γιατί, αν με όλους μας τους εχθρούς χρειαζόμαστε την δύναμι της ταπεινώσεως για να τους νικήσουμε, πόσο μάλλον την χρειαζόμαστε στο σαρκικό αυτό πόλεμο περισσότερο, παρά σε κάτι άλλο. Επειδή και αυτή η κακία είναι σχεδόν πάντα ποινή και επακόλουθο και βλάστημα της υπερηφάνειας.

Έπειτα αφού περάσει ο πειρασμός, εκείνο που έχης να κάνης είναι το εξής. όσο και αν σου φαίνεται ότι είσαι ελευθερωμένος από τον πόλεμο της σάρκας και για όλα βέβαιος, πρέπει όμως να στέκεσαι με το νου μακρυά από εκείνες τις υποθέσεις κα τα πρόσωπα, που έγιναν αιτία του πειρασμού. και μη σκεφθής ότι πρέπει να τα συναναστρέφεσαι, γιατί είναι συγγενή ή ενάρετα ή και ευεργέτες σου. γιατί και αυτή είναι μία πλάνη της κακής φύσεως και παγίδα του πανούργου μας εχθρού του διαβόλου, που μεταμορφώνεται σε άγγελο φωτός, για να μας βάλη στο σκοτάδι, όπως είπε ο Παύλος (Β΄ Κορ. 11, 14)

Κεφάλαιον ΙΘ΄ - Πώς πρέπει να πολεμά κάποιος κατά των σαρκικών παθών (σελ. 82-90)

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου

Ο Αόρατος Πόλεμος (Απόδοσι στη νεοελληνική)

Έκδοσις: Συνοδίας Σπυρίδωνος Ιερομονάχου Νέα Σκήτη Άγιον Όρος